Знаеме како започна пандемијата COVID-19: Лилјаците во близина на Вухан, Кина, држат мешавина од видови на коронавирус, а некаде минатата есен еден од соединенијата, доволно опортунистички за да ги премине нивните видови, го напушти својот домаќин и заврши во човекот. Потоа беше пуштен на слобода.

Високо подложното население доведе до скоро експоненцијален раст на заболените.

„Ова е различна и сосема нова ситуација“, вели епидемиолог и еволутивен биолог Сара Кобеи од Универзитетот во Чикаго.

Но, пандемиите досега нудеа навестувања за иднината. Иако нема историски пример што треба да се следи, човештвото помина низ неколку големи епидемии во последните 100 или повеќе години што на крајот престанаа да се шират. Начинот на кој тие престанаа да се шират е благодарение на насоките кои беа дадени за светот кој бара начини да го врати здравјето и чувството за нормалност. Три од тие искуства, Кобеи и други експерти, велат дека она што се случува следно зависи од еволуцијата на патогенот и човечката реакција, и биолошки и социјален.

Вирусите постојано мутираат. Оние што лансираат пандемии имаат доволно новости и не се препознаваат брзо од човечкиот имунолошки систем како опасни напаѓачи. Тие го принудуваат телото да создаде сосема нова одбрана, која вклучува нови антитела и други компоненти на имунолошкиот систем кои можат да реагираат и да го нападнат непријателот.

Голем број на луѓе се разболуваат на краток рок, а социјалните фактори како метежот и недостапноста на лекови можат да го зголемат тој број уште повеќе. Конечно, во повеќето случаи, антителата развиени од страна на имунитетниот систем за борба против натрапниците задржуваат доволно засегнато население за да им обезбедат подолг имунитет и да го ограничат вирусот да с епренесува од човек на човек. Но, тоа  може да трае неколку години, а пред тоа да се случи, владее хаос.

Учење да се живее со болка.

Најпознатиот пример за оваа динамика во модерната историја беше епидемијата на грип Х1Н1 од 1918-1919 година. Лекарите и персоналот на јавното здравство имаа многу помалку медицински апарати од она што е денес , а ефективноста на мерките за контрола, како што се затворањето на училиштата, зависеше од тоа колку рано и решително се спроведуваа. Во текот на две години и три бранови, пандемијата инфицираше 500 милиони и уби меѓу 50 и 100 милиони луѓе. Заврши само со природни инфекции кои им даваа имунитет на оние кои закрепнаа.

Вирусот Х1Н1 стана ендемичен, заразна болест која постојано е со нас на помалку тешки нивоа, циркулирајќи дополнителни 40 години како сезонски вирус. Уште една пандемија – H2N2 во 1957 година – беше потребна за да се уништи поголемиот дел од вирусот од 1918 година. Еден вирус или грип е исфрлен од друг, во суштина, а научниците не знаат како. Напорите на луѓето да го сторат тоа не успеаја.

„Природата тоа го може, ние не можеме“, вели вирологот Флоријан Крамер од медицинското училиште Икан на Главниот Синај во Њујорк.