Како и во изминатите десет години, маратонци од повеќе градови од Македонија во чест на Тоше ќе трчаат маратон и денеска напладне треба да стигнат во Крушево на неговото вечно почивалиште.

Оваа година на 5 октомври не се одржа манифестацијата “Ѕвездено небо за Тоше” која фановите на Тоше во изминатите десет години ја организираа на плоштадот “Македонија” во спомен на неговиот последен и хуманитарен концерт што го одржа на 5 октомври 2007 на Градскиот стадион.

“Ѕвезденото небо” не се одржа зашто се подготвува голем концерт посветен на Тоше на 2 номеври, со настап на пејачи од Балканот. На концертот треба да биде промовиран и албум со необјавени песни од Тоше Проески, насловен “Secret place”.

Животот на Тоше заврши во годината кога одбележуваше десет години успешна кариера и кога таа почна да станува меѓународна. Но албумот на англиски јазик што го подготовуваше беше постхумно промовиран “The Hardest Thing”.

Тодор Проески – Тоше е роден на 25 јануари 1981 и својот музички талент го покажал уште како петтоодделенец на фестивалот “Златно славејче” (1992) каде испеал песна на влашки јазик.

Музичката кариера ја почна со победата на “Мелфест”во Прилеп, во 1997 година, и оттогаш настапуваше на сите значајни фестивали во земјава и регионот, а во 2004 ја претставуваше Република Македонија на Евровизија во Истанбул.

Истата 2004 годинна стана и амбасадор на УНИЦЕФ.

Објави седум албуми – неколку и во превод на српски/хрватски јазик. Последниот “Игри без граници” беше промовиран две недели пред несреќата, а последниот концерт, кој беше хуманитарен и за подобрување на условите во образованието во Македонија, го одржа на Градскиот стадион на 5 октомври 2007. 

*Историографија

Почетоци.

Роден е како Тодор Проески во Прилеп, во влашки семејство, чие постојано живеалиште било Крушево. Музичкото образование го стекнува во музичко училиште во Битола и на Музичката академија во Скопје.

Првите почетоци на музичкиот план Тоше Проески уште во раното детство настапи на детскиот фестивал “Златно Славејче” во 1992 година со песната “Јас и мојот дедо” испеана на влашки јазик. Тоше Проески ја започнува својата музичка кариера на фестивалот “Мелфест” каде во 1997 година победи со изведбата на Вчера на Битлси.

Лето истата година, Тоше го одржа својот прв концерт, кој, покрај дождот и лошото време, останува незаборавен за неговите обожаватели.

Во 2000 година, Тоше учествува на “Скопски фест” (од каде се избира македонскиот претставник на Евровизија) со песната “Солзи прават златен круг”, која покрај победата на телегласката, на крајот го освои третото место, зад Каролина Гочева и победниците XXL Во овој период започнува да ги снима и песните за својот втор албум “Синот Божји”, кој е промовиран во јуни 2000 година.

Албумот ќе даде голем број хитови во оркестарот на Тоше, како “Немир” (дует со Каролина Гочева), “In my hair to sleep”, “Fool me once again”, as well as “Illusion” and “My secret”, two songs компонирани од Кире Костов, (со втората го освои второто место на фестивалот “Сунчане скале” во Херцег Нови, Црна Гора).

Српската продукциска куќа “БК Звук” откупува права за издавање на следниот албум на Тоше на просторот на поранешна Југославија, што пак ќе резултира со Оскар за популарноста на просторот на поранешните југословенски републики за 2000 година, како и со целосно продадени концерти во Скопје и Белград. Во 2001 година Тоше, заедно со неколку други македонски пејачи, започнува турнеја низ Австралија.

Пат кон славата

Откако ќе поминува одредено време заедно со својот нов менаџер Лилјана Петровиќ снимајќи во студиото во Атина, Грција, Тоше пушта на продажба својот трет албум “Ако ми погледнеш во очи” на македонски и српски јазик. Следува период на интензивна промоција во Македонија, Србија, Босна и Херцеговина и Бугарија.

За да го подобри своето пеење, Тоше оди на часови кај мајсторот Вилијам Рејли во Њујорк, кој е во својот кариера и учител на Лучијано Павароти. По враќањето, Тоше одржува низа хуманитарни концерти низ Македонија. Ја доби хуманитарната награда Мајка Тереза ​​и во 2003 година стана регионален УНИЦЕФ амбасадор.

Следната година МРТВ го избира Тоше за претставник на Евровизискиот настап кој се одржува во Истанбул, Турција. Во февруари, со помош на телевизија, жири и лично мислење, е избрано песната Ангел си ти. Во април Тоше го издава албумот “Ден за нас”, двојно це-де на кој се сместени осум песни изведени на Евровизија за песна. Следниот месец, Тоше освои 14 место со песната “Life”, англиската верзија на “Ангел си ти “.

Пред изборот, станува популарна личност меѓу репортерите, преку демонстрација на неговите извонредни оперативни квалитети на прес-конференциите.

Во 2004 година, беше назначен за амбасадор на добрата волја на УНИЦЕФ.

 По тој повод ја снима песната за овој свет, која има и англиска верзија – овој свет, која станува постабилна за УНИЦЕФ. Тоше потпиша договор со Далас рекордс за издавање на неговиот следен албум во Хрватска и Словенија. Тоше ја снима “Крајње Време” со словенската пејачка Ања Рупел. Во 2005 година, неговиот петти албум “По тебе” е издаден низ цела територија на поранешна Југославија.

По тебе е сè уште еден од најуспешните албуми, издадени на Балканот – неколку недели останува на врвот на листите во Република Македонија, Србија, Хрватска, Словенија и Босна и Херцеговина. Сингловите од овој албум пак, со месеци се задржуваат на највисоките места на музичките топ листи во овие земји.

Неговиот последен концерт (уште еден во низа хуманитарни концерти), кој се одржа на 5 октомври 2007 година на градскиот стадион во Скопје, беше посветен на ревитализацијата на македонското школување.

На концертот присуствуваа повеќе од 50.000 посетители.

Проески и Евровизија

Тоше Проески на натпреварот за песна на Евровизија 2004

На 49-тото издание на Изборот за песна на Евровизија, Македонија претставуваше нејзината најголема музичка ѕвезда Тоше Проески. Тоше се претстави со песната Life, која всушност беше преработена верзија на оригинално избраниот Ангел си ти.

Оваа песна беше избрана на 14 февруари 2004 година, во конкуренција со уште 7 други песни од еминентни музички имиња, напишани специјално за Тоше.

На Изборот за песна на Евровизија, Тоше со својата моќна и енергична изведба, како и со придружните пејачи кои направија артистички шоу на сцената, успеа да се пласира од полуфиналната на финалната вечер. На финалната вечер, со освоени 47 поени се пласира на 14-то место.

Иако Тоше не беше задоволен од својот пласман, поради познатата соседна размена на гласови, како и поради самоуништувачкиот концепт кој не бара врвни пејачки квалитети, туку акробации и југлинг на сцена, сепак Македонците достоинтно го пофалија својот ѕвезда при враќањето од Истанбул на толку број и толкава еуфорија, исто како и Тоше да победи на Евровизија.

Последен голем концерт

Под мотото “Образованието е одговорност на сите”, поп-ѕвездата Тоше Проески, на 5 октомври 2007 година во 19:30 часот, одржа спектакуларен хуманитарен концерт на Градскиот стадион во Скопје, поддржан од организацијата USAID. Парите од билетите, кои чинеа 200 денари, се искористија за петгодишниот проект за основно образование финансиран од фондацијата.

Со нив ќе бидат реновирани околу 100 училишта во Македонија, ќе се подобри наставната програма и ќе се спроведуваат образовните реформи. На вчерашната прес-конференција во хотелот “Континентал”, освен Тоше, учествуваа претставници на УСАИД. Директорот Мајкл Еди, кој се обрати на македонски, рече дека се горди што работи со ѕвезди од Проески. Тоше истакна дека “Никола Карев”, училиштето во кое учел во Крушево, брзо се реновира.

Како негови гости настапија Адријан Гаџа, Бојан Маровиќ и Антонија Шола. Тоше на прес конференцијата непосредно пред концертот истакна дека секогаш ќе се чувствува како Македонец и никогаш нема да го напушти својот татко. – На успехот секогаш е залепено зло зашто човековата природа е таква. Се надевам на поддршка од сите за да се справам со злобните луѓе, зашто не можам да го направам тоа сам – рече пејачот.

Вториот голем солистички концерт на Тоше Проески, на Градскиот стадион, ќе се сети на повеќегодишната публика по неговиот силен и енергичен настап, како и по тоа што Тоше на ноќта му дава максимално на македонската публика. Особено е запомнет неговото барање: “Сликај ме со ѕвезденото небо”, кога илјадници мобилни телефони и светилки осветлени на неговите романтични рефрени.

По завршувањето на концертот,на Тоше и на неговите колеги им беа доделени статуи Мајка Тереза, од истоимената фондација, како знак на благодарност за хуманото дело. Тоше ја предаде статуетката на неговата мајка Доминика, која го навлече човештвото од мали нозе. Додека се случи сето тоа, небото над Скопје, го осветлуваше величествениот огнот во чест на Тоше.

Со специјални материјали, концертот од 5 октомври 2007 година, беше емитуван на Бадник – 6 јануари 2008 година на А1 Телевизија, од 15 до 19 часот.

Сообраќајна несреќа

Тоше Проески загина на 16 октомври 2007 во трагична сообраќајна несреќа на автопатот Загреб – Липовац, кај местото Нова Градишка во Република Хрватска, на возраст од 26 години.

Во мигот на несреќата, Тоше се наоѓал на совозачкото седиште во возилото Фолксваген Туарег (Volkswagen Touareg) кој со голема брзина удира во приколката на камионот пред него и потоа во крајпатната заштитна ограда.

Останатите двајца патници – возачот Ѓорѓе Георгиевски поминува со потешки додека неговата менаџерка Лилјана Петровиќ со полесни повреди. И двајцата се вон животна опасност.